Czy pracownik może odpracować czas spóźnienia?

Przepisy prawa pracy nie odpowiadają jednoznacznie na pytanie, czy można odpracować czas spóźniania. Zgodnie z art. 151 Kodeksu pracy, nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Jednakże, odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać prawa pracownika do minimalnego dobowego i tygodniowego odpoczynku. Trudno jednak zakwalifikować nieplanowane spóźnienie jako „załatwienie spraw osobistych”.

Nieusprawiedliwione spóźnienie a czas pracy

Spóźnienie do pracy, jeśli jest nieusprawiedliwione (np. wizytą u lekarza ciężarnej lub koniecznością zapewnienia opieki nad małym dzieckiem), należy traktować jako nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy. W wyniku takiej nieobecności zmniejsza się liczba przepracowanych godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie zmieniając jednak obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy w tym okresie.

Pracodawca może żądać „odpracowania” takiej nieusprawiedliwionej nieobecności. Za okres niewykonywania pracy z powodu spóźnień, który nie zostanie odpracowany, nie przysługuje wynagrodzenie za pracę (art. 80 k.p.). Spóźnienia nie można odjąć z urlopu, ponieważ urlop obejmuje pełne dni robocze, a spóźnienie trwa przez część dnia roboczego.

Ewidencja czasu pracy a odpracowanie spóźnień

Godzinę rozpoczęcia pracy, z której wynika spóźnienie oraz powód nieobecności w pracy, należy odnotować w indywidualnej ewidencji czasu pracy. Lista obecności nie powinna zawierać tych informacji. Rejestrowanie spóźnień pracowników może być kłopotliwe, jeśli nie ma osoby nadzorującej godziny przyjścia i obecności pracownika w pracy. Elektroniczne rejestratory czasu pracy mogą stanowić znaczące ułatwienie w takiej sytuacji, rejestrując dokładną godzinę pojawienia się pracownika w zakładzie pracy oraz godziny jego pracy.

Odpracować czas spóźniania a umiejscowienie rejestratora

Warto zastanowić się, gdzie umieścić elektroniczny rejestrator: przy wejściu do zakładu pracy czy w pobliżu miejsca faktycznego wykonywania pracy. Pracownik powinien być gotowy do świadczenia pracy o godzinie wskazanej w harmonogramie czasu pracy, chyba że jego praca wiąże się z koniecznością przebrania w odzież roboczą. Zgodnie ze stanowiskiem PIP, czas potrzebny na przebranie się w odzież roboczą, a po zakończeniu pracy na wzięcie kąpieli i ubranie własnej odzieży, jest zaliczany do czasu pracy.

Definicja czasu pracy a odpracowanie spóźnień

Zgodnie z art. 128 § 1 Kodeksu pracy, czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Na pozostawanie w dyspozycji pracodawcy składa się gotowość pracownika do świadczenia pracy określonego rodzaju oraz obecność pracownika na wyznaczonym miejscu pracy.

Okres pozostawania w dyspozycji pracodawcy rozpoczyna się z chwilą stawienia się pracownika w miejscu pracy (w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym do świadczenia pracy miejscu), a kończy z upływem dniówki roboczej lub wyjątkowo później z końcem wykonywania dodatkowo zleconych pracownikowi zadań w ramach pracy w godzinach nadliczbowych.

Brak regulacji a odpracowanie spóźnień

W przepisach prawa pracy brak jest regulacji precyzyjnie określających do jakiego momentu należy liczyć czas pracy pracownika. Regulacje takie mogą znaleźć się w obowiązujących w zakładzie pracy aktach wewnątrzzakładowych (np. w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy).

Podsumowanie

Odpracowanie czasu spóźnienia oraz sposób jego ewidencjonowania jest ważnym zagadnieniem w zarządzaniu czasem pracy. Przepisy prawa pracy pozostawiają pewną swobodę w tej kwestii, co sprawia, że pracodawcy muszą jasno określić zasady w aktach wewnątrzzakładowych. Właściwe umiejscowienie rejestratorów czasu pracy i ich odpowiednie wykorzystanie może znacząco ułatwić monitorowanie czasu pracy i sprawiedliwe rozliczanie spóźnień pracowników.