Równoważny czas pracy a nadgodziny

Równoważny czas pracy to system, który umożliwia elastyczne dostosowanie dobowego wymiaru czasu pracy w zależności od aktualnych potrzeb firmy. W artykule dokładnie wytłumaczyliśmy kwestie związane z pracą w godzinach nadliczbowych w równoważnym systemie czasu pracy.

Czym jest równoważny czas pracy?

Równoważny czas pracy to alternatywny sposób organizacji czasu pracy, który pozwala na niestandardowe rozłożenie godzin pracy w poszczególnych dniach, z zachowaniem średniej liczby godzin pracy wynikającej z normy czasu pracy, w określonym okresie rozliczeniowym.

Zgodnie z art. 135 § 1 Kodeksu pracy, równoważny czas pracy może być wprowadzony w szczególności w przypadkach, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Przykładem mogą być branże, w których występuje nierównomierne zapotrzebowanie na pracę, takie jak budownictwo, handel, czy służba zdrowia.

Najważniejsze cechy równoważnego czasu pracy:

Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy: Możliwość wydłużania dni pracy do 12, a w niektórych przypadkach nawet do 24 godzin, z zachowaniem przeciętnie 40 godzin pracy tygodniowo, w zamian za skrócenie czasu pracy w inne dni lub dodatkowy dzień wolny.
Zmienność w rozkładzie czasu pracy: Dostosowanie godzin pracy do specyficznych potrzeb operacyjnych przedsiębiorstwa, co może obejmować intensywne okresy pracy przeplatane z dniami wolnymi. Jednak średnia ilość godzin pracy musi się zgadzać z normą czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym.
Okres rozliczeniowy: Jest przedziałem czasu, w którym należy zachować przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy, bez przekraczania normy czasu pracy. W równoważnym czasie pracy wynosi on 1 do 3 miesięcy, a w nielicznych przypadkach, może zostać przedłużony do 4 miesięcy.

Dowiedz się więcej o równoważnym systemie czasu pracy „Równoważny czas pracy — wszystko, co musisz wiedzieć w 2024„.

Planowanie czasu pracy w systemie równoważnym

Planowanie czasu pracy w systemie równoważnym wymaga dokładnej analizy potrzeb przedsiębiorstwa, znajomości przepisów oraz komunikacji z pracownikami. Aby harmonogram był efektywny, musi być zrozumiały, przemyślany i zgodny z przepisami Kodeksu pracy.

Elementy skutecznego planowania obejmują:

Ustalenie okresu rozliczeniowego.
Ustalenie liczby godzin pracy w danym okresie rozliczeniowym zgodnie z art. 129 § 1 Kodeksu pracy.
Zapewnienie pracownikom co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego oraz 35 godzin odpoczynku tygodniowego, zgodnie z art. 132 i 133 Kodeksu pracy.
Sporządzenie rozkładu czasu pracy obejmującego minimum 1 miesiąc, który określa dni pracy, godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy oraz dni wolne.
Przesłanie harmonogramu pracy, minimum tydzień przed rozpoczęciem jego obowiązywania.

Aplikacja Moniti może znacząco ułatwić tworzenie i zarządzanie harmonogramami pracy, automatyzując wiele procesów i zapewniając narzędzia do efektywnego zarządzania czasem pracy. Moniti umożliwia nie tylko planowanie, ale także szybkie reagowanie na nieoczekiwane zmiany w zapotrzebowaniu na pracę, co jest niezbędne w dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym.

Jak rozliczać godziny nadliczbowe w równoważnym systemie czasu pracy?

Rozliczanie godzin nadliczbowych pracowników zatrudnionych w równoważnym systemie czasu pracy wymaga dokładnego monitorowania i dokumentowania czasu pracy. Nadgodziny mogą powstać w wyniku przekroczenia ustalonego dobowego wymiaru czasu pracy, jak również z powodu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przekraczającej standardowe 40 godzin.

Najważniejsze rodzaje nadgodzin:

Nadgodziny dobowe: Powstają, gdy pracownik przepracuje więcej niż ustalony dobowy wymiar czasu pracy.
Nadgodziny średniotygodniowe: Powstają, gdy przeciętna liczba godzin pracy w tygodniu przekracza 40 godzin w okresie rozliczeniowym.
Nadgodziny związane z ponownym rozpoczęciem pracy w tej samej dobie pracowniczej: Co do zasady praca nie może być rozpoczęta dwukrotnie w ciągu doby pracowniczej. Jednak, jeśli wystąpi przeoczenie, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jak za pracę w godzinach nadliczbowych.

Nadgodziny dobowe w systemie równoważnego czasu pracy

W równoważnym systemie czasu pracy, nadgodziny dobowe występują, gdy pracownik przepracuje więcej niż ustalony dobowy wymiar czasu pracy. Oznacza to, że jeżeli pracownik ma zaplanowane 12 godzin pracy w danym dniu, nadgodziny dobowe powstają po przekroczeniu tych 12 godzin.

Zasady rozliczania nadgodzin dobowych:

Nadgodziny dobowe powstają również, gdy pracownik ponownie rozpoczyna pracę w tej samej dobie pracowniczej, co jest zgodne z art. 151 § 1 Kodeksu pracy.
Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatkowego czasu wolnego za przepracowane nadgodziny (art. 151(1) § 1 Kodeksu pracy).

Równoważny czas pracy a nadgodziny w rozkładzie ruchomym

W systemie równoważnego czasu pracy możliwe jest zastosowanie ruchomego rozkładu pracy. W rozkładzie ruchomym, pracownicy mogą mieć różne godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w poszczególnych dniach lub samemu decydować o godzinie rozpoczęcia pracy, w określonym przez pracodawcę przedziale czasu.

Nadgodziny w rozkładzie ruchomym występują, gdy pracownik przepracuje więcej niż ustalony dobowy wymiar czasu pracy. Pracodawca musi przestrzegać limitów czasu pracy wynikających z obowiązującego pracownika systemu czasu pracy oraz zapewnić pracownikom minimalne okresy odpoczynku.

Najważniejsze zasady dotyczące nadgodzin przy rozkładzie ruchomym:

Pracodawca musi sporządzić harmonogram pracy, który określa godziny pracy i dni wolne. Gdy wystąpi praca w tych dniach, są one liczone jako nadgodziny.
Pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego oraz 35 godzin odpoczynku tygodniowego.
Nadgodziny są rozliczane na podstawie rzeczywiście przepracowanych godzin, przekraczających ustalony dobowy wymiar czasu pracy.
Zgodnie z art. 140(1) Kodeksu pracy, pracownik może rozpocząć pracę w różnych godzinach w kolejnych dniach, co oznacza, że może rozpocząć pracę wcześniej niż 24 godziny po zakończeniu poprzedniej zmiany, ale musi być zachowany minimalny okres odpoczynku dobowego. Możliwe jest dwukrotne rozpoczęcie pracy w ciągu doby pracowniczej i nie jest one liczone jako nadgodziny.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

Pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje wynagrodzenie składające się z normalnego wynagrodzenia oraz dodatku za nadgodziny. Zgodnie z art. 151(1) § 1 Kodeksu pracy, dodatek za nadgodziny wynosi:

100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto.
50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w innych przypadkach.

Udzielenie dni wolnych za nadgodziny:

Pracownik może złożyć wniosek o udzielenie czasu wolnego w zamian za przepracowane nadgodziny. W takim przypadku przysługuje mu czas wolny w wymiarze 1:1, zgodnie z art. 151(2) § 1 Kodeksu pracy.
Jeśli czas wolny jest udzielany na wniosek pracodawcy, przysługuje on w wymiarze 1,5 godziny za każdą godzinę nadliczbową.
Pracodawca ma obowiązek udzielić czasu wolnego przed zakończeniem okresu rozliczeniowego, aby zapewnić zgodność z przepisami o czasie pracy.

Podsumowanie: równoważny czas pracy a nadgodziny

Równoważny system czasu pracy oferuje zarówno pracodawcom, jak i pracownikom wiele korzyści, włącznie z większą elastycznością w planowaniu pracy i potencjalnie lepszym balansem między życiem zawodowym a prywatnym, przy dobrze przygotowanym grafiku pracy. Z powodu większej elastyczności w godzinach pracy, rozliczanie godzin nadliczbowych, wymaga prowadzenia dokładnej ewidencji czasu pracy i może się różnić, w zależności od zastosowanego rodzaju organizacji pracy. Warto pamiętać, że poza odpowiednim wynagrodzeniem za nadgodziny, pracownik może otrzymać dodatkowe dni wolne od pracy.

Moniti pomoże Ci efektywnie zarządzać godzinami pracy Twoich pracowników, automatyzując rozliczenie nadgodzin. Dowiedz się więcej, jak Moniti może usprawnić codzienne obowiązki kadr i działu HR.